مسئولیتی که طی سال‌های گذشته به دلیل عدم مدیریت صحیح، وزارت جهاد کشاورزی نتوانسته از عهده‌اش آن برآید، مشکلات فراوانی را به وجود آورده که به عقیده کارشناسان حتی  بحث تفکیک وزارتخانه‌ها نیز نمی‌تواند این مسئله را برطرف سازد.

تنظیم بازار که سال‌‍‌ها پیش بر عهده وزارت بازرگانی بود این روزها بر دوش وزارت جهاد کشاورزی است اما اتفاقاتی که در گذشته و حال شاهد آن هستیم نشان می‌دهد که وزارت جهاد کشاورزی در تنظیم بازار و قانون انتزاع عملکرد مناسبی نداشته است. به طوریکه هر سال و حتی هر ماه در کشورمان شاهد گرانی‌ها و نوساناتی در بازار هستیم که دلیلی جز عدم مدیریت در این بخش ندارد.

ادغام وزارت بازرگانی از وزارت صنعت و معدن در سال ۱۳۹۰ رقم خورد. اما تمام اتفاقاتی که قرار بود پس از ادغام عملی شود، به فراموشی سپرده شد. قرار بر این بود که با ادغام دستگاه‌های مختلف از جمله وزارتخانه‌ها با یکدیگر دولت چابک شود اما این مسئله در عمل رخ نداد و روز به روز شاهد سنگین‌تر شدن وزن دولت با کارمندان بیشتر و هزینه‌های بالاتر بودیم، به صورتیکه اگر شرایط کنونی را با چند سال قبل مقایسه کنیم  متوجه خواهیم شد که چه وظایف بیشتری تولید شده و تا چه میزان به کارکنان و هزینه‌های آن‌ها اضافه شده است.

این روزها باز هم بحث  تفکیک وزارتخانه‌ها داغ شده و به موضوع پرچالشی تبدیل شده است. در این میان اما برخی‌ها موافق جدایی و تفکیک وزارتخانه‌ها برای بهبود وضعیت فعلی هستند و عده دیگر از کارشناسان با آن مخالفت کرده اند.

کارشناسان اقتصادی معتقدند که با تفکیک و ادغام وزراتخانه‌ها هیچ مشکلی حل نخواهد شد بلکه احتمال چند برابر شدن مسائل نیز وجود دارد. زیرا مسئله اصلی مدیریت است. اگر مدیریت صحیح وجود داشته باشد دیگر نیازی به تفکیک یا ادغام هیچ وزارتخانه ای نیست.

چندی پیش یکی دیگر از کارشناسان گفت: برای اجرای درست تفکیک وزاتخانه‌ها، پیش‌شرط‌هایی مورد نیاز است و اگر دولت برنامه‌ای برای بعد از آن نداشته باشد، این تفکیک هم محکوم به شکست خواهد بود.

بسیاری معقدند که وزارت کشاورزی در تنظیم بازار عملکرد مثبتی انجام نداده است. این وزارتخانه از زمان ادغام دو وزارتخانه بازرگانی و صنعت، این موضوع را تحت مدیریت خودش ندانسته و حتی حالا هم در برخی مواقع، زمانی که صحبت از تنظیم بازار به میان می‌آید از زیر بار این مسئولیت شانه خالی می‌کند در حالی که پس از ادغام وزارتخانه‌ها، تنظیم بازار به یکی از وظایف وزارت جهاد کشاورزی تبدیل شد.

 با این وجود، جداشدن مسئولیت تنظیم بازار از وزارت کشاورزی می‌تواند اتفاق مثبتی باشد اما در صورتی این اتفاق به خوبی رقم می‌خورد که مدیریت جداگانه‌ای برای آن در نظر گرفته شود تا این موضوع را زیر ذره بین قرار دهد و از آن غافل نشود. از سوی دیگر اگر واردات افزایش یابد و تولید داخل تضعیف شود تفکیک به نفع کشور و مردم نخواهد بود.

گفتنی است که در خصوص تولد دوباره وزارت بازرگانی عده ای نگرانند که بازهم واردات برتولید پیشی گرفته و این تفکیک از مسیر اصلی و اهداف خود دور شود. از سوی دیگر وزاری مربوطه خصوصا وزیر صنعت، معدن و تجارت به شدت با تفکیک مخالف است.

تنظیم بازار در وزارت بازارگانی

به گفته کارشناسان در آن زمان، به دلیل کمبود عرضه در بسیاری از محصولات با مشکل تنظیم بازار روبه‌رو نمی‌شدیم.  اما اکنون وزارت کشاورزی زمانی به سراغ تنظیم بازار می‌رود که نرخ اجناس در بازار سر به فک کشیده و جو روانی بر جامعه حاکم است.

در گذشته و زمانی که وزارت بازرگانی این وظیفه را برعهده داشت کمتر این موارد پیش می‌آمد که عرضه محصولات به دلیل کمبود واردات و تنظیم بازار با مشکل رو به رو شود. طی ماه‌های اخیر در مورد گوشت قرمز، مرغ و برنج  بازار بارها دچار نوسان شد و درست در این مواقع وزارت جهاد ظاهر شد؛ در حالی‌که قبل از به وجود آمدن بحران‌ها و حساس شدن بازار باید به فکر سرو سامان دادن به آن می‌افتادند.

متاسفانه در خصوص اقدامات ضرب‌الاجلی همچون واردات که برای رفع اختلالات بازارها گرفته می‌شود، کمتر با برنامه ریزی و بر اساس نیاز بازار صورت می‌گیرد. در بیشتر مواقع این موضوع با توجه به سود برخی از افراد به وقوع می‌پیوندد.

گفتنی است با توجه به چالش‌هایی  که در ادغام و تفکیک‌ها با آن روبه رو شده‌ایم، اگر دولت بتواند وزارت کشاورزی را در بخش تنظیم بازار تقویت کند تا تمرکز جدی بر روی قانون انتزاع باشد دیگر نیازی به تفکیک نیست. ریشه پیشنهاد دوباره تفکیک، نبود مدیریت مناسب است که اگر این مدیریت وجود داشت بحث تفکیک پیش نمی‌آمد.